दोहा—कतारले इजरायल र हमासबीच युद्धविराम र बन्धक मुक्तिका लागि भइरहेको वार्तामा मध्यस्थताको भूमिका औपचारिक रूपमा स्थगित गरेको छ, दुवै पक्षबाट समस्या समाधान गर्न प्रतिबद्धताको अभाव रहेको भन्दै असन्तुष्टि व्यक्त गरेको छ। इजरायल र हमासबीच अप्रत्यक्ष वार्ता सहज बनाउने कतारको महत्वपूर्ण भूमिका रहँदै आएको छ, तर पछिल्ला महिनाहरूमा वार्ता ठप्प भएपछि र द्वन्द्वका कारण राजनीतिक तनाव बढेपछि कतारले अस्थायी रूपमा आफ्नो भूमिका रोकेको हो।
कतारले दुवै पक्षले गम्भीरताका साथ वार्तामा संलग्नता देखाएपछि मात्र आफ्नो भूमिका पुन: सुरु गर्ने घोषणा गरेको छ। कतारको यो कदमसँगै अमेरिकाले पनि दोहामा हमासको उपस्थितिलाई लिएर शंका प्रकट गरेको छ। केही उच्च अमेरिकी अधिकारीहरूले हमासलाई दोहाबाट हटाउन कतारलाई पुनः विचार गर्न आग्रह गरेका छन्। कतारले हमासको राजनीतिक कार्यालय बन्द गर्ने निर्णय गरेको भन्ने प्रारम्भिक समाचारहरू आए तापनि कतारको विदेश मन्त्रालयले यो दाबीलाई असत्य ठहराउँदै, यसबारे १० दिन अघि नै पक्षहरुलाई सूचित गरिएको जानकारी दिएको छ।
हमासले सन् २०१२ देखि कतारमा आफ्नो राजनीतिक आधार राख्दै आएको छ, तर पछिल्ला दिनहरूमा कतारको राजनीतिक वातावरणले हमासप्रति समर्थन घटेको संकेत गरेको छ। हालै मारिएका हमास नेताहरूको श्रद्धाञ्जलीमा कतारमा गरिएको छोटो कार्यक्रम र सानो स्तरको शोकसभा यसैको प्रमाण हो।
मध्यस्थता स्थगन काइरोमा अक्टोबरमा भएको वार्तापछि आएको हो, जहाँ हमासले छोटो अवधिको युद्धविराम प्रस्ताव अस्वीकार गरेको थियो। गाजामा हिंसात्मक द्वन्द्व जारी रहँदा, ४३,००० भन्दा बढी प्यालेस्टिनीको मृत्यु भइसकेको छ, जसमा धेरै महिला र बालबालिका रहेका छन्। संयुक्त राष्ट्रसंघका अधिकारीहरूले यो मानवीय संकटलाई “महाविनाशकारी” बताउँदै चेतावनी दिएका छन् भने अमेरिकी नेताहरूले पनि द्वन्द्व नरोकिए नीतिगत परिणाम हुने बताएका छन्।
कतारमा हमासको भविष्य अन्यौलपूर्ण बनेको छ, विशेष गरी अमेरिकी अधिकारीहरूको दबाबबीच जसले राष्ट्रपति बाइडेनको कार्यकाल समाप्त हुनु अगाडि शान्ति सम्झौताको प्रयास गर्न चाहेका छन्। कतारले हमासको राजनीतिक कार्यालय बन्द गरेमा उनीहरूको नयाँ आधार टर्की हुने सम्भावना रहेको छ, जसले लामो समयदेखि पूर्व र पश्चिम बीचको पुलको भूमिका खेल्न चाहेको देखिएको छ। तथापि, पछिल्लो समय हमासका नेताहरूको हत्या भएपछिका सुरक्षा चिन्ताहरूले उनीहरूको पुनर्स्थापनामा चुनौती थप्न सक्छ।
युद्धविराम प्रयास स्थगित भएपछि मध्यपूर्वको भूराजनीतिक परिदृश्यमा परिवर्तनको संकेत कतारको भूमिकाले दिनसक्छ। कतार, अमेरिकाको प्रमुख सहयोगी र सबैभन्दा ठूलो सैन्य अड्डा राख्ने मुलुकको रूपमा, विगतमा विभिन्न पक्षबीचको दूरी कम गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ। तथापि, मानवीय संकट गहिरिँदै जाँदा र अमेरिकाको इजरायलसँगको सम्बन्धमा तनाव बढ्दै गर्दा कतारको आगामी कदमले द्वन्द्व समाधानका लागि नयाँ मोड ल्याउनसक्छ।