आउँदो फेब्रुअरी २८, २०२५ मा, आकाशमा सातवटा ग्रहहरू लामबद्ध हुने दुर्लभ खगोलीय परिघटना देख्न सकिनेछ। यसअघि, जनवरी र फेब्रुअरी महिनामा शुक्र, मङ्गल, बृहस्पति, शनि, अरुण, र वरुण ग्रहहरू रातको सफा आकाशमा देखिन्थे। फेब्रुअरीको अन्त्यमा बुध ग्रह पनि थपिएर यी सातवटै ग्रहहरू एकै पंक्तिमा देखिनेछन्।
ग्रहहरूको कक्षीय गति र लामबद्धता
हाम्रो सौर्य प्रणालीका आठ प्रमुख ग्रहहरूले सूर्यलाई एउटै समतलमा तर आफ्नै फरक गतिसहित परिक्रमा गर्छन्। सूर्यको सबैभन्दा नजिकको ग्रह बुधले ८८ दिनमा एक परिक्रमा पूरा गर्दछ, जबकि वरुणले एक परिक्रमा पूरा गर्न १६५ पृथ्वी वर्ष (६०,१९० दिन) लगाउँछ। ग्रहहरूको विभिन्न गतिको मतलब कहिलेकाहीँ तिनीहरूमध्ये धेरै सूर्यको एउटै छेउमा लामबद्ध हुन सक्छन्।
नाङ्गो आँखाले देख्न सकिने ग्रहहरू
बुध, शुक्र, मङ्गल, बृहस्पति, र शनि ग्रहहरू नाङ्गो आँखाले देख्न सकिने गरी उज्यालो हुन्छन्, जबकि अरुण र वरुणलाई हेर्न दूरबिन वा टेलिस्कोप आवश्यक पर्छ। फेब्रुअरी २८ मा, यदि मौसम अनुकूल रह्यो भने, यी सातवटै ग्रहहरू आकाशमा एकै पंक्तिमा देख्न सकिनेछन्।
वैज्ञानिक दृष्टिकोण र प्रभाव
खगोलविद्हरूका लागि यस्तो लामबद्धता विशेष महत्त्व राख्छ। युकेको फिफ्थ स्टार ल्याब्सकी खगोलविद् जेनिफर मिलर्ड भन्छिन्, “आफ्नो आँखाले ग्रहहरू हेर्दा केही विशेष अनुभव हुन्छ।” यद्यपि, केही वैज्ञानिकहरूले ग्रहहरूको लामबद्धताले सौर्य गतिविधिमा प्रभाव पार्न सक्ने विचार व्यक्त गरेका छन्। सन् २०१९ मा गरिएको एक अनुसन्धानमा, ग्रहहरूको लामबद्धताले सूर्यको ११-वर्षे चक्रमा प्रभाव पार्न सक्ने बताइएको थियो।
जर्मनीको ड्रेसडेन-रोसेन्डर्फमा रहेको हेल्महोल्ट्ज-जेन्ट्रम अनुसन्धान केन्द्रका भौतिकशास्त्री फ्राङ्क स्टेफानीका अनुसार, शुक्र, पृथ्वी, र बृहस्पतिको संयुक्त आकर्षण शक्तिले सूर्यको भित्र साना भुमरीहरू, रस्बी तरङ्गहरू उत्पन्न गराउन सक्छन्, जसले सौर्य गतिविधिमा प्रभाव पार्न सक्छ।
तर, सबै वैज्ञानिकहरू यस विचारमा सहमत छैनन्। जर्मनीको सौर्य प्रणाली अनुसन्धानका लागि म्याक्स प्ल्याङ्क इन्स्टिच्युटका सौर्य वैज्ञानिक रोबर्ट क्यामरनका अनुसार, “अवलोकनबाट प्राप्त प्रमाणहरूका अनुसार ग्रहहरूले प्रत्यक्ष रूपमा सौर्य चक्र सिर्जना गर्दैनन्।”
अन्तरिक्ष अन्वेषणमा लामबद्धताको भूमिका
ग्रहहरूको लामबद्धता अन्तरिक्ष अन्वेषणका लागि पनि महत्त्वपूर्ण छ। सन् १९७७ मा नासाले बृहस्पति, शनि, अरुण, र वरुण ग्रहहरूको लामबद्धताको फाइदा उठाउँदै भोएजर १ र २ अन्तरिक्ष यानहरू प्रक्षेपण गर्यो, जसले ती चारै ग्रहहरूको अध्ययन गर्न सक्षम भए।
फेब्रुअरी २८, २०२५ मा हुने सात ग्रहहरूको लामबद्धता खगोलप्रेमीहरूका लागि एक दुर्लभ अवसर हो। यस्तो परिघटनाले सौर्य प्रणालीको गहिरो अध्ययन र हाम्रो ब्रह्माण्डको बुझाइमा योगदान पुर्याउँछ। यदि मौसम अनुकूल रह्यो भने, यो दृश्यलाई नाङ्गो आँखाले वा दूरबिनको सहायताले अवलोकन गर्न सकिन्छ, जसले हामीलाई ब्रह्माण्डको विशालता र सुन्दरताको अनुभव गराउनेछ।