लण्डन । बेलायत सरकारले बिहीबार १६ वर्षका बालबालिकालाई आम निर्वाचनमा मतदान गर्न अनुमति दिने घोषणा गरेको छ । सत्तारुढ लेबर पार्टीले गत वर्ष सत्तामा आउनुअघि उमेर १८ वर्षबाट घटाउने प्रतिबद्धता जनाएको थियो । यो बेलायतमा यो सरकारको पालामा भएका थुप्रै योजनाबद्ध परिवर्तनहरूमध्ये एक हो ।
यद्यपि, आलोचकहरूले यो निर्णयलाई सङ्केत गर्दै बेलायतको लोकतन्त्र ‘सङ्कटमा’ रहेको तर्क गरेका छन् । मतदानको उमेर परिवर्तन विवादास्पद छ । तथापि, आलोचकहरूले नयाँ–मताधिकार प्राप्त किशोरहरूले लेबर पार्टीलार्ई समर्थन गर्ने सम्भावना बढी हुने बताएका छन् ।
प्रधानमन्त्री केइर स्टार्मरले भने, ‘उनीहरू काम गर्न बाहिर जानको लागि योग्य छन् कर तिर्न योग्य छन् त्यसैले उनीहरूले कर भुक्तान गर्छन् । मलाई लाग्छ, १६÷१७ वर्षका किशोरकिशोरीले मतदान गर्न पाउनु स्वभाविक हुन्छ ।’
स्टार्मरले भने, ‘मेरो विचारमा यदि कसैले कर तिर्छ भने उसले आफ्नो पैसा केमा खर्च गर्न चाहन्छ र सरकार कुन दिशामा जानुपर्छ भन्ने कुरा बताउने अवसर पाउनुपर्छ ।’
यो घोषणा कार्यान्वयनमा लानका लागि सरकारले संसद्बाट कानुनी प्रावधान ल्याउनुपर्छ । अहिलेको सरकारसँग कानुन परिवर्तनका लागिसहज बहुमत छ । अनलाइन तथ्याङ्कका अनुसार विश्वमा थोरै देशहरूले मात्र १६ वर्षका किशोरकिशोरीलाई राष्ट्रिय चुनावमा मतदान गर्न अनुमति दिन्छन् ।
यसपहिले इयू सदस्य राष्ट्रअष्ट्रियाले सन् २००७ मा मतदानको उमेर १६ वर्ष बनाएको थियो । यो १६ बर्षमा मताधिकार दिने इयूको पहिलो राष्ट्र हो । यसबाहेक अर्जेन्टिना, ब्राजिल, इक्वेडर र क्युबाले पनि यो अभ्यास गर्दै आएका छन् ।
स्कटल्यान्ड र वेल्समा क्षेत्रीय संसद्को निर्वाचनका लागि विद्यमान मतदान उमेरसँग आम निर्वाचनलाई जोड दिँदै लेबर मन्त्रीहरूले यो परिवर्तन ‘बेलायतको लोकतन्त्रको आधुनिकीकरण’ गर्ने उद्देश्यले गरिएको बताएका छन् ।
यसपहिले अष्ट्रेलिया र क्यानाडामा प्रयोग भइरहेको स्वचालित मतदाता दर्ता लागू गर्ने प्रावधान सरकारले अघि सारेका अन्य योजनाबद्ध परिवर्तनहरू हुन् । बेलायतद्वारा जारी गरिएको बैंक कार्डहरू मतदान केन्द्रहरूमा आईडीको एक स्वीकृत फारम बनाउने पनि सरकारले नयाँ योजनामा ल्याएको छ ।
पूर्ववर्ती कन्जरभेटिभ सरकारले ल्याएको चुनावी कानुनमा गरिएको परिवर्तनपछि मतदाताले फोटो आइडी देखाउनुपर्ने व्यवस्था थियो । निर्वाचन आयोगका अनुसार गत वर्षको निर्वाचनमा करिब सात लाख ५० हजार मतदाताले मतदान गरेका थिएनन् ।
इन्स्टिच्युट फर पब्लिक पोलिसी रिसर्च थिङ्क ट्याङ्कका कार्यकारी निर्देशक ह्यारी क्विल्टर–पिनरले सन् १९६९ पछिको बेलायतको निर्वाचन प्रणालीमा भएको यो सबैभन्दा ठूलो सुधार भएको बताएका छन् । उनले मतदानको उमेर घटाउने र स्वचालित मतदाता दर्ता लागू गर्दा मतदाता नामावलीमा ९५ लाखभन्दा बढी व्यक्ति थपिने बताए ।
‘हाम्रो लोकतन्त्र सङ्कटमा छ, र हामी यस्तो बिन्दुमा पुग्ने खतरा छ जहाँ राजनीतिले आफ्नो वैधता गुमाउँछ,’ उनले परिवर्तनको समर्थन गर्दै भने । प्रमुख कन्जरभेटिभ विपक्षीले लेबर पार्टीले १६ र १७ वर्षका युवाले अझै पनि चुनावी उम्मेदवारका रूपमा उभिन, चिट्ठाको टिकट वा रक्सी किन्न वा विवाह गर्न नसक्ने दावी गरेको छ ।
‘यो लेबर पार्टीको निर्लज्ज प्रयास हो, जसको अलोकप्रियताले उनीहरूलाई परामर्श बिना नै ठूलो संवैधानिक परिवर्तन गर्न तर्साइरहेको छ,’ पार्टीका समुदायका प्रवक्ता पल होम्सले भने ।