काठमाडौं। भारतका पूर्वप्रधानमन्त्री डा. मनमोहन सिंहको ९२ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ। भारतीय समयअनुसार गएराति ९ बजेर ५१ मिनेटमा दिल्लीस्थित एम्स अस्पतालमा उनले अन्तिम सास फेरे। स्वास्थ्यमा समस्या आएपछि उनलाई हिजै बिहान अस्पताल भर्ना गरिएको थियो। एम्स अस्पतालले विज्ञप्ति जारी गर्दै सिंहको निधनको जानकारी दिएको हो।
डा. मनमोहन सिंह भारतीय राजनीतिका एक प्रतिष्ठित र सम्मानित व्यक्तित्व थिए। साधारण पृष्ठभूमिबाट उठेर अर्थशास्त्रको क्षेत्रमा प्रख्यात बन्नु र त्यसपछि देशको नेतृत्व गर्नेसम्मको उनको यात्रा प्रेरणादायी छ। भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सिंहको निधनमा श्रद्धाञ्जली व्यक्त गर्दै भारतले एक महान् नेता गुमाएको उल्लेख गरेका छन्।
मोदीले सिंहलाई “भारतका सबैभन्दा प्रतिष्ठित नेतामध्ये एक” भनी स्मरण गर्दै उनको योगदानको प्रशंसा गरे। सिंहले भारतका अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको र प्रधानमन्त्रीका रूपमा भारतीय जनताको जीवनस्तर सुधारका लागि व्यापक प्रयास गरेको मोदीले जनाएका छन्।
डा. सिंहले आफ्नो करियरमा अर्थशास्त्री, नीति निर्माता, वित्तमन्त्री र दुई कार्यकालसम्म प्रधानमन्त्रीको रूपमा अद्वितीय योगदान पुऱ्याए।
स्मरणीय उपलब्धिहरू
- आर्थिक सुधारको अगुवा:
१९९१ मा भारतको वित्तमन्त्रीका रूपमा डा. सिंहले देशलाई आर्थिक संकटबाट बाहिर निकाल्न व्यापक आर्थिक सुधारका कदम चाले। भारतमा उदारीकरण, निजीकरण र भूमण्डलीकरणको अवधारणा लागू गर्नेमा उनको नेतृत्व ऐतिहासिक रह्यो। - प्रधानमन्त्रीको रूपमा योगदान:
सन् २००४ देखि २०१४ सम्म दुई कार्यकाल प्रधानमन्त्री रहेका सिंहले ग्रामीण विकास, शिक्षा, स्वास्थ्य, र रोजगारीका क्षेत्रमा सुधारका लागि थुप्रै महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमहरू अघि बढाए। “मनरेगा” (महात्मा गान्धी राष्ट्रिय ग्रामीण रोजगार ग्यारेन्टी योजना) जस्ता योजनाले ग्रामीण क्षेत्रमा लाखौंलाई रोजगारी दिएको थियो। - शान्तिपूर्ण नेतृत्व:
सिंहको नेतृत्वमा भारतले विश्वभरि एक स्थिर, विकासशील र शान्तिपूर्ण छवि स्थापित गऱ्यो। पाकिस्तान र चीनसँगका सम्बन्ध सुधार्नका लागि भएका प्रयास र आणविक सम्झौताका क्रममा उनले देखाएको कूटनीतिक कौशल स्मरणीय छ। - ज्ञान र नम्रता:
राजनीति र प्रशासनमा रहँदा सिंहले आफ्नो सरलता, नम्रता र निष्ठाको छाप छोडे। उनले राजनीति र व्यक्तिगत जीवनलाई उदाहरणीय रूपमा सन्तुलनमा राखे।
डा. मनमोहन सिंह भारतीय राजनीति र समाजका लागि सदैव प्रेरणाका स्रोत रहिरहनेछन्। उनका विचार, योगदान र नेतृत्वले भारतीय राजनीति र अर्थतन्त्रलाई सदियौंसम्म प्रेरित गर्नेछ।
भारतीय जनतामा शोकको लहर
सिंहको निधनको समाचारपछि भारतभर शोक व्यक्त गरिएको छ। विभिन्न राजनीतिक दलका नेताहरू, सामाजिक अभियन्ता, र सर्वसाधारणले सामाजिक सञ्जालमार्फत श्रद्धाञ्जली व्यक्त गरिरहेका छन्।
डा. मनमोहन सिंहको योगदान र व्यक्तित्व सदैव इतिहासमा अमर रहनेछ।