म्याग्दी। म्याग्दीको पाखोबारीमा फलेको टिमुर अहिले जर्मनीका भान्सामा सुगन्ध फैलाउँदैछ। सुरुमा कोसेलीका रूपमा पठाइने यो मसलेदार फल अहिले व्यावसायिक रूपमा युरोप निर्यात हुन थालेको छ।
बेनी नगरपालिका–९, तोरीपानीका किसान इवगिरी सन्न्यासीले तीन वर्षअघि सुरु गरेको सानो प्रयास अहिले गाउँभरि फैलिएको छ। “पहिले चिनजानका मानिसलाई कोसेली पठाउँथ्यौं, पछि माग बढेपछि निर्यात गर्न थाल्यौं,” सन्न्यासी भन्छन्। उहाँका अनुसार जर्मनीका उपभोक्ताले म्याग्दीको टिमुर मन पराएपछि हरेक वर्ष माग बढ्दै गएको छ।
अघिल्लो वर्ष दुई मुरी टिमुर निर्यात गरिएको थियो। काठमाडौँस्थित ‘इको हिमाल’ संस्थाको सहयोगमा जर्मनी पठाइने टिमुर प्रतिकेजी तीन हजार पाँच सय रुपैयाँमा बिक्री हुने गरेको छ। “पैसा धेरै नआए पनि आफ्नै गाउँको फल विदेश पुग्दा गर्व लाग्छ,” सन्न्यासी मुस्कुराउँदै भन्छन्।
पहिले जङ्गलमा जथाभावी उम्रिने टिमुर अहिले किसानको आम्दानीको माध्यम बनेको छ। पाखो, भिरालो जमिन र अन्नबाली नहुने ठाउँमा यसको खेती विस्तार भइरहेको छ। स्थानीय सोविता परियारका अनुसार यस वर्ष टिमुर राम्रो फलेको छ र मूल्य पनि बढेको छ।
भुमेसिद्ध टिमुर सञ्जालका अध्यक्ष सागर बानियाँका अनुसार म्याग्दीको टिमुर अहिले जर्मनी मात्रै होइन, बेल्जियम, कोरिया, जापान र तिब्बतसम्म पुग्न थालेको छ। गत वर्ष ५० मुरी टिमुर उत्पादन भएकोमा यो वर्ष १०० मुरी उत्पादन हुने अनुमान गरिएको छ। अहिले करिब एक सय घरधुरी किसान टिमुर खेतीमा संलग्न छन्।
डिभिजन वन कार्यालय म्याग्दीका अनुसार तोरीपानी, नेप्टेचौर, काउलेगाउँडा, नारच्याङ, ताकम, दरबाङ र बरन्जा क्षेत्र टिमुर खेतीका पकेट क्षेत्र हुन्। असोज–कात्तिक महिना टिमुर टिप्ने उत्तम समय हो।
वन अधिकृत चन्द्रमणि सापकोटाका अनुसार म्याग्दीमा उत्पादित टिमुरको गुणस्तर अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार उत्कृष्ट छ। “यहाँका किसानले बोटमा नै पकाएर टिप्ने भएकाले स्वाद र सुगन्ध अद्वितीय हुन्छ,” उहाँ भन्छन्।
गत वर्ष मात्र २० हजार टिमुरका बिरुवा किसानलाई वितरण गरिएको थियो। खेती विस्तार भइरहेकाले आगामी दशकमा म्याग्दीबाट टिमुर ट्रकमै राखेर विदेश पठाउन सकिने अवस्था आउने अनुमान गरिएको छ।
पाखोबारीको सुगन्ध अहिले युरोपको हावामा मिसिँदैछ, र तोरीपानीका किसानहरू गर्वका साथ भन्छन्— “हाम्रो टिमुर अब जर्मनी पुग्छ।”