विश्वका राष्ट्रहरू अहिले मानवकेन्द्रित विकास, समान अवसर र सामाजिक न्यायका नयाँ मानकहरू खोजिरहेका छन् । यही सन्दर्भमा नेपालले आफ्नो धरातलीय यथार्थमा उभिएर स्थायी शान्ति, समृद्धि र समावेशी समाज निर्माणतर्फको प्रतिबद्धता पुनः स्पष्ट पार्दै आएको छ । विश्वका ठूला सम्मेलनहरूमा सहभागितादेखि आन्तरिक सुधारका अभियानसम्म, नेपालले अब आफ्नो विकास दर्शनलाई व्यवहारमा रूपान्तरण गर्ने दिशा लिएको देखिन्छ ।
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले हाल कतारको दोहामा आयोजित दोस्रो विश्व सामाजिक विकास शिखर सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्दै नेपालको यो यात्राको सारांश प्रस्तुत गर्नुभयो । सन् १९९५ को कोपेनहेगेन सम्मेलनपछि विश्वले विकासको अर्थलाई केवल आर्थिक वृद्धिसँग होइन, सामाजिक न्याय र मानव मर्यादासँग पनि जोड्न थालेको थियो । त्यही अवधारणा आज नेपालले आफ्नो संविधान, नीति र कार्यक्रमहरूमा मूर्तरूप दिएको छ — जसले समानता, समावेशिता र अवसरको पहुँचलाई विकासको केन्द्रमा राखेको छ ।
अहिले देशका सबै जिल्ला सडक सञ्जालले छोएका छन्, स्वच्छ ऊर्जाको प्रयोग ९५ प्रतिशतभन्दा माथि पुगेको छ, र शिक्षामा लैङ्गिक समानता उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ । मातृ–शिशु मृत्यु दर घटेको छ, वृद्ध र विपन्न वर्गका लागि सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रमले प्रत्यक्ष राहत पुर्याइरहेका छन् । गरिबी दर ५० प्रतिशतभन्दा घटेर करिब १८ प्रतिशतमा झरेको तथ्यांक नेपालका विकास प्रयासहरू सफल दिशातर्फ बढिरहेको प्रमाण हो ।
तर चुनौतीहरू पनि छन् , स्रोत र प्राविधिक सिपको कमी, असमान अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार प्रणाली, र जलवायु संकटको प्रत्यक्ष प्रभावले नेपालको गति रोक्ने खतरा बढाइरहेका छन् । त्यसैले नेपालले जलवायु वित्त, प्रविधि हस्तान्तरण र सहकार्यमा विश्व समुदायको जिम्मेवारीपूर्ण भूमिकाको माग गर्दै आएको छ ।
राजनीतिक स्थायित्व र लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा देखिएको सुधारले नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय छवि अझ सुदृढ बनाएको छ । अब आवश्यक छ , यी उपलब्धिहरूलाई दिगो बनाउने, विकासको लाभ सबै तहसम्म पुर्याउने, र नागरिकलाई आत्मविश्वाससहित सहभागी बनाउने निरन्तर प्रयास ।
नेपाल अब घोषणामा होइन, कार्यमा आधारित समृद्धिको यात्रातर्फ अघि बढिरहेको छ — जहाँ शान्ति, समानता र सामाजिक न्यायले विकासको असली परिभाषा निर्धारण गर्दैछ । यही हो नेपालको नयाँ परिचय , परिवर्तनशील विश्वमा आत्मनिर्भर र दृढ कदमले अघि बढिरहेको राष्ट्र ।